1
ANNEKE VAN BAALEN
Moeder heeft de paraplu ingeklapt
‘Twintig jaar lang hebben wij in diverse toonaarden de politiek bestookt met onze ideeën over
een emancipatiebeleid. In het archief van de Tweede Kamer ligt een schat aan MVM-
argumenten en -voorstellen. Papier is geduldiger dan wij zijn. Wij hebben de weg geëffend
voor de jongere generatie feministen, die goed toe- en uitgerust de beleidsmakers op diverse
deelgebieden kunnen attaqueren. De tweede golfstroom zal, alle weerstand ten spijt, niet te
keren zijn.’
Ter gedenking van twintig jaar bestaan zonder voortzetting heeft Man-Vrouw-Maatschappij
een gedenkboek uitgegeven: Een spoor van vernieuwing. Het bestaat uit verslagen van alle
werkgroepen die in MVM werkzaam zijn geweest, met in de kantlijn de data van alle
optredens naar buiten toe.
Het wonderlijke mengsel van nederigheid en hooghartigheid dat MVM altijd heeft vervuld is
hier in een notedop samengevat. Aan de ene kant de bescheidenheid van mensen die zich
nooit persoonlijk op de voorgrond dringen, maar stilletjes hun papierwerk doen. Aan de
andere kant de nooit ter diskussie gestelde overtuiging, dat emancipatie van de vrouw -
letterlijk: de bevrijding van de vrouw uit de voogdij van de pater familias - een geleidelijk
proces is, dat door deskundigen die ‘de politiek’ met argumenten bestoken tot stand wordt
gebracht. De in de jaren zestig weer herleefde socialistische en anarchistische gedachte dat
bevrijding van onderdrukking iets is wat mensen zelf moeten doen, is in wezen nooit tot MVM
doorgedrongen. Dat is op zichzelf heel interessant. Het is dan ook jammer dat er tot nu toe
zo weinig aandacht aan de geschiedschrijving van de tweede golf besteed is. Hoe ligt
bijvoorbeeld, zoals in het geval van MVM, eigenlijk de verhouding tussen de sociaal-
demokratie en de vrouwenbeweging?
MVM was een PVDA-klup, met een snuifje D66 en een enkele PSP-ster om nog eens een
verband te leggen tussen het een en ander. Ik dacht altijd dat de
deskundigheidshooghartigheid berustte op een traditionele mannelijke minachting voor
huisvrouwen, die gewoon door de mannelijk opgeleide vrouwen in MVM was overgenomen,
en dat het top-down-gedoe dus een feministisch probleem was. Het is ook mogelijk om het te
zien in het licht van het verbeten anti-kommunisme van de PvdA, dat zo’n dikke muur heeft
opgericht tegen het idee ‘massa-beweging’, dat er niet eens meer over nagedacht kon
worden.
Dit soort vragen wordt in het boek niet gesteld. Er worden nauwelijks pogingen gedaan de
eigen veronderstellingen en uitgangspunten op te helderen. Het enige is een kort historisch
overzicht van de werkgroep Bindtouw (?!) - alles is overigens anoniem, als ware MVM de
oude Bonte Was - waarin wat wordt rondgeklungeld met een aan twee
vrouwenstudiesstukken ontleend onderscheid tussen ‘gelijkheids- en verschillenken’. Het
radikaal-feminisme, dat rond 1970 uit MVM losbrak, blijkt herwaardering van vrouwelijke
waarden en feminisering van de wereld tot doel te hebben gehad! Zo hoor je nog eens wat.
Het brak trouwens helemaal niet uit MVM, volgens het boek, want MVM had het
praatgroepwezen ferm in de hand.
Narcistisch
Dit brengt mij op een algemeen euvel van dit soort gedenkboeken: de herdachte vereniging
was geheel alleen in het veld. Tien Jaar Dolle Mina is net zo: Dolle Mina heeft alles
héélemaal alleen gedaan. In de modale autobiografie kom je ontelbare vrienden en
familieleden tegen - verenigingen zijn kennelijk zo narcistisch dat ze niemand om zich heen
kunnen verdragen. Een eerste symptoom daarvan is dat ze niemand iets vragen die bij de
buren aktief was of de vereniging verlaten heeft, terwijl daardoor juist de werkelijke rol van
zo’n klup, dat ze iets tot stand brengen waar anderen zich weer tegen kunnen afzetten en zo
1
Verschenen in Vrouwenweekblad, 7
e
jrgng 255/256, 23/11/1988
 |
 |
 |