1
ANNEKE VAN BAALEN EN MARIJKE EKELSCHOT
Revolutie
Mag je eigenlijk nog wel zeggen dat je het leuk vindt dat op 8 maart 1917 de Russische
Revolutie is begonnen?² Op Internationale vrouwendag inderdaad en dan ook nog door
vrouwen, want het waren de textielarbeidsters van Petersburg die zich niets aantrokken van
Bolsjewistische intoompogingen, maar massaal de straat op gingen. Het was hun dag en als
ze de boel op stelten wilden zetten, dan deden zij dat. Mag je daar eigenlijk nog wel trots op
zijn, nu die hele Russische Revolutie door bijna iedereen opgevat wordt als een
stagnerende, gewelddadige beweging tegen het o zo prachtige kapitalisme?
Mag je eigenlijk nog wel zeggen dat de Internationale Vrouwendag negentig jaar geleden
‘begonnen’ is met stakende textielarbeidsters in Detroit? Die vrouwen staakten immers
omdat het kapitalisme hen niet beviel; de lonen, werktijden, arbeidsomstandigheden, ze
vonden het maar niks. Waren dat eigenlijk geen vrouwen met vreselijk reactionaire
opvattingen, die die heilbrengende economische orde zo aan hun laars lapten?
En hoe zit het eigenlijk met die staking tegen de abortuswet, waarvoor op 8 maart 1981 werd
opgeroepen? Waren die tienduizenden vrouwen die op 30 maart staakten eigenlijk wel
ecologisch-feministisch en holistisch in orde? Of waren het misschien toch vooral de wat
onnatuurlijke types die zich toen manifesteerden?
Nu bijna de hele westerse wereld zich aan de kogelvrije borst van vader Bush nestelt, wordt
het tijd om je zulke vragen te stellen. Het militair-industrieel complex (zoals president
Eisenhower het nog noemde) heeft weer eens gewonnen en vooralsnog ziet het er niet naar
uit dat het op korte termijn door enige tegenkracht ondermijnd zal worden. Er zijn immers
koude-oorlogvijanden te over; bijna alle Arabische en Zuidaziatische landen kunnen voor de
komende pakweg dertig jaar de functie vervullen die het oostblok is kwijtgeraakt.
Bush is een militaristische baas, bij wie vergeleken iemand als Sadam Hoessein maar een
kleuter was; dat is wel gebleken. Wat moeten we met zo iemand aan het hoofd van ‘de
nieuwe wereldorde’ of – anders gezegd – wat moeten we met een wereldorde die
geïnspireerd is op nationalistisch militarisme?
Kapitalisme kun je nog aardig sekseneutraal invullen, maar op het moment dat de militaire
orde zich in de plaats van de economische orde stelt, verschijnt de ongegeneerde strijd om
de mannelijkheid, waarin het bewijs van echtheid toevalt aan de overwinnaars, die zich pas
echt overwinnaars voelen als ze zoveel mogelijk mannen tot niet-mannen vernietigd hebben.
Als feminist krijg je regelmatig het scheldwoord ‘mannenhaatster’ toegevoegd. Wat betekent
dat eigenlijk als je nu ziet welke ongebreidelde, van alle kanten toegejuichte mannenhaat en
mannenvernietiging zich in de afgelopen weken heeft uitgeleefd? Persoonlijk zijn wij nog
geen feminist tegengekomen die iets over zich had van ‘ha, dat ruimt lekker op!’ De meeste
feministen geloven niet zo in de natuurlijke mannelijkheid van mannen; wat zij haten is die
orde die die natuurlijkheid stelt en wie zij haten zijn die mannen die zich als representaten
van die veronderstelde natuurlijke orde presenteren; die vernedering, uitstoting, vernietiging
rechtvaardigen met de overtuiging dat zij zelf tot de enige juiste soort behoren. Helaas zitten
er ook heel wat vrouwen onder die mannen.
Het verbijsterende aan die oorlog en de propagandistische machinerie eromheen was toch
vooral de gretigheid waarmee bijna iedereen zich erin en erachter heeft gestort; alsof ze
niets beters te doen hadden; alsof ze op deze eenvoudige Umwertung aller Werten waarin
ze ooit geloofd hadden, hadden zitten wachten; eindelijk bevrijd van het tobberige
gedachtegoed van de jaren zestig dat het misschien ook wel anders zou kunnen. Wat moet
je allemaal niet verdringen om het vertrouwen in het kapitalisme en het militarisme buiten het
rijk der illusies te houden?
1
Verschenen in Forum, 7 maart 1991 Opgenomen in Brusterschap 2003 Amsterdam
2
NB: de Russische Revolutie begon volgens de toenmalige Russische kalender op 23 februari 1917. Die datum viel samen met
8 maart op de Justiniaanse kalender.
 |
 |
 |