schuim - page 1 of 2

Een boek veroudert tegenwoordig binnen het jaar. Daarom bestaan de meeste boeken over

wetenschap en politiek uit een samenvatting van een stapel vorige boeken, opgefleurd met

één nieuwe gedachte of anekdote.Op zo’n manier word je natuurlijk nooit een erflaatster: dan

moet je iets schrijven dat niet meteen voor industriële produktie geschikt gemaakt kan

worden.

De feministische boekenkast bevat gelukkig een aardig plankje erflaatsters; en de uniekste

daarvan is het SCUM-Manifesto van Valerie Solanas uit 1968². Het Schuim (der natie)

kondigt de oprichting van de Society for Cutting Up Men aan. De Nederlandse vertaling zegt

ons minder; goed, Bond tot het Uitroeien van Mannen, maar wat is Bum? Solanas was zelf,

in de oude anarchistische traditie, al begonnen door een niet helemaal goed gericht schot op

Andy Warhol te lossen. Zij verdween in de inrichting maar het Manifest werd gepubliceerd -

ingeklemd tussen voor- en nawoorden van mannen die uitvoerig vertellen hoe onmogelijk zij

is en dat ze de haren tussen haar wenkbrauwen niet uittrok - alsof ze zelfs op papier door

twee agenten opgebracht moest worden.

Het SCUM-Manifesto is uniek omdat het het enige feministische werkstuk is dat over

mannen gaat. Virginia Woolf had al zestig jaar eerder vastgesteld dat er boekenkasten vol

geschreven zijn over De Vrouw, maar voegde daar zelf De Vrouw En De Roman aan toe;

Simone de Beauvoir verweet mannen dat ze zichzelf als uitgangspunt nemen, maar vulde

een dik boek met de reaktie van vrouwen op dit verschijnsel; de gehele tweede golf

verklaarde niet tégen mannen, maar vóór vrouwen te zijn en zette zich aan de definitieve

ontsluiering van het Feminine Mystique. In 1984 was de toestand zo erg geworden dat

Marijke Ekelschot moest oproepen tot Herwaardering van de mannenhaat - of is er aan de

man misschien geen haatbare kraak of smaak meer te bekennen?

Zijn lege Y-chromosoom

Voor wie dat denkt, is Solanas nog even aktueel als in 1968. Mannen zijn juist zo erg omdat

ze vervelend zijn. En ze zijn zo vervelend omdat ze geen volledige mensen zijn: biologisch

niet in orde. Zijn lege Y-chromosoom maakt de man tot een onvolledige vrouw. Daarom acht

Solanas een eugenetische strategie - selektief uitroeien - de enig mogelijke. Vanwege het

biologische uitgangspunt mist zij dan wel de kans op een analyse van het verschijnsel man,

maar daar heeft ze geen last van: in tegenstelling tot haar seksistische en racistische

tegenstanders doet ze geen pogingen van het wetenschapsgeloof te profiteren. Ze gaat

meteen over tot een beschrijving van haar objekt, die 22 van de 35 bladzijden van haar

manifest vult (10 pagina’s zijn voor SCUM en wat die allemaal met mannen gaat doen; voor

De Vrouw blijven er nog geen drie over):

‘De man is volmaakt egocentrisch, in zichzelf opgesloten en niet in staat met anderen mee te

voelen of zich met anderen te vereenzelvigen, niet in staat tot liefde, vriendschap,

genegenheid of tederheid. Hij is een volledig geïsoleerde eenheid, onbekwaam tot een

relatie met wie dan ook. Zijn reakties komen geheel en al voort uit de buik; niet uit het hoofd;

zijn intelligentie is louter een werktuig in dienst van zijn eigen neigingen en behoeften. Hij is

niet in staat tot psychische hartstocht en tot geestelijke wisselwerking. Hij kan iets alleen en

uitsluitend in verband brengen met zijn eigen fysische gewaarwordingen. Hij is een half

dode, niet tot reaktie in staat zijnde vleesklomp, onbekwaam tot het schenken of genieten

van genoegen of geluk. Dus is hij in het gunstigste geval stomvervelend, een onschadelijke

nul - aangezien alleen diegenen aardig zijn, die de mogelijkheid bezitten zich in anderen te

verdiepen. Hij zit gevangen in de schemertoestand tussen mensen en apen en is er veel

erger aan toe dan de apen omdat hij in tegenstelling tot de apen in staat is tot een grote

Verschenen in de serie ‘Erflaatsters’ in Surplus, jrgng 1, nr 1, 1987

Valerie Solanas, S.C.U.M.-Manifesto. The Olympia Press, New York, 1968. Ned. vert. Bond tot het uitroeien van mannen,

SCUM, Society for Cutting up Men. De Bezige Bij, Amsterdam, 1971