1
ANNEKE VAN BAALEN EN MARIJKE EKELSCHOT
De vrouw een mens, de wet een droom
*
Dat er wel meer nare ideologieën bestaan dan die van het reëel bestaand hebbende
socialisme, wordt bij onze oosterburen schrijnend duidelijk nu onder de totalitaire knoet
vandaan talloze vormen van racisme opbloeien. Daarover wordt in onze bladen bericht.
Weinig krijgen wij te horen over de opbloei van het seksisme; dat iemand als Gorbatsjow zelf
de leiding heeft genomen in de propaganda van iedere Sowjet-man een Sowjet-vrouw in zijn
Sowjet-huis wordt zelfs verzwegen. Dat seksisme een nare ideologie is als elke andere lijkt
zo onbelangrijk, en dat de oosterzusters van alles in het werk zullen moeten stellen om de
verworven rechten te behouden en uit te breiden, ook. Daarmee hangt samen dat het
feminisme als tegenideologie onbelangrijk gevonden wordt en daarvoor hoef je niet in het
Oosten te wezen.
In de discussie over ‘het einde van de ideologie’ wordt feminisme niet behandeld als
serieuze kandidaat voor de postmoderne snijtafel. Omdat ook seksisme niet ter sprake komt,
zelfs niet als laatste strohalm waaraan de postmoderne intellectuele man zijn vege lijf nog
probeert vast te klampen, rest ons niets dan zelf het strijdperk te betreden. Als er op het
progressief-groen-linkse dorpsplein alleen vrede, milieu en vooruitgang met elkaar in debat
zijn, zitten vrouwen, voor je het weet, zich vol vrede en veiligheid te vervelen in hun niet-
tropisch-hardhouten keukens. Of niet?
Het feminisme als revolutionaire, bevrijdende ideologie – is dat hier eigenlijk nog nodig? Het
is zo gewoon geworden. Talloze vrouwen en heel wat mannen vinden dat vrouwen eerlijk
behandeld moeten worden en dat daar helemaal niet zo veel drukte – die feminisme is –
over gemaakt moet worden. De stroming die de gelijkheid tussen vrouwen en mannen met
kleine stapjes over parlementair-burokratische paden wilde bereiken lijkt het gewonnen te
hebben. De socialistische, anarchistische en anarca-syndicalistische ideeën die ter bevrijding
van de vrouw alles wilden omverwerpen lijken in de algemene revolutionaire malaise
verdampt. Het echte geloof in de kleine stapjes begint echter ook te verdwijnen, want
armoede van en geweld tegen vrouwen nemen ondanks alle inspanningen niet af. Hebben
we wel wat bereikt? Zullen we op deze manier wel wat bereiken?
Mensenrechten
Wat burgerrechters en autonomen samen bereikt hebben zijn kleine posities en kleine
regelsysteempjes binnen het overkoepelend geheel van mannenposities en
mannenregelsystemen. Al die regels en posities berusten op gelijkheid en mensenrechten,
maar de vrouwenposities en vrouwenrechten vormen toch een tegentrend. Mensenrechten
voor vrouwen zijn iets heel uitzonderlijks. Als vrouwen niet meer gediscrimineerd mogen
worden, zijn de oude mensenrechten – die rechten van mannen waren – niet meer wat ze
geweest zijn. Als de overheid de in verdragen en wetten neergelegde
vrouwendiscriminatieverboden werkelijk uit zou voeren, zou de term ‘vrouw’ alleen nog
gebruikt mogen worden in gevallen waar het erom gaat ‘achterstanden van vrouwen’ op te
heffen. Op het terrein van de arbeid zegt de wet dit sinds 1 juli 1989 zelfs nadrukkelijk.
Tussen droom en daad stonden vroeger wetten en bezwaren. Nu staat de droom in de wet.
De bezwaren gelden de realisatie ervan: tot je door laten dringen wàt er eigenlijk staat en
ferme stappen nemen tot uitvoering ervan. De wet gelijke behandeling arbeid M/V verwijst
naar een revolutionaire werkelijkheid, een werkelijkheid die wij niet kennen, die nog gemaakt
moet worden. Omdat mannen immers de standaard zijn waarnaar de regels over de arbeid
verwijzen, betekent M/V dat vrouwen als mannen behandeld moeten worden: dat iedereen
moet doen alsof zij/hij eigenlijk niet weet met een vrouw te maken te hebben. Het is alsof –
op het terrein van de arbeid – vrouwen in de nacht van 30 juni op 1 juli 1989 tot mannen
omgebouwd zijn.
*
Verschenen in Forum , 3 mei 1990 Opgenomen in Brusterschap, Amsterdam 2003
 |
 |
 |