4
'Wat vind je van seksualiteit, hoe beleefde je je puberteit, ben je wel eens jaloers, wie van de
groep vind je het aardigst, je komt wel agressief op me over, als je niets zegt werk je niet
mee, je maakt de indruk dat je ons niet serieus neemt, wie van de groep zou je meenemen
naar een onbewoond eiland, kan je wel tegen kritiek, laat jan-paul nu eens uitpraten, je komt
wel erg dominant over, wat voel je als je met je werkstuk bezig bent, ik heb niet het gevoel
dat je dat echt vanuit jezelf zegt, jij kunt de mening van anderen niet respekteren, waarvoor
sluit je je toch af, hoe was het vroeger bij je thuis, hoe voelde je je toen je de groep voor het
eerst zag... ?'
Spanning, emoties, stiltes, huilbuien, vluchtende meisjes die door een groepslid er weer
bijgehaald worden, uitstoting door de groep van degenen die niet meedoen, tientallen die de
opleiding verlaten omdat ze niet mee willen doen en verwarring, verwarring en nog eens
verwarring - de spagaat waarin de meeste vrouwen op dit soort opleiding zitten wordt tot een
onuitwarbare pirouette. Zij worden beheerst via technieken die ze zelf zouden moeten
aanleren om in hun betaalde werk anderen te kunnen beheersen; ze moeten kiezen tussen
persoonlijk aardig gedrag en onpersoonlijk omgangsgedrag - tussen zich écht verdiepen in
anderen en leren doen alsof.
Als ze op morele of politieke gronden beslissen om niet meer mee te doen en van de
opleiding af te gaan worden ze werkeloos. Het betaalde werk dat vrouwen via niet
geterapeutiseerde opleidingen kunnen krijgen is minimaal.
Terug naar de vrouwenbeweging
Het zou voor de hand moeten liggen dat de vrouwenbeweging de aangewezen beweging is
om tegen het via het groepsproces geïnstitutionaliseerde ingrijpen in het persoonlijk leven
van vrouwen op te treden. Het zou voor de hand kunnen liggen dat de vrouwenbeweging
steun mobiliseert in het verzet van vrouwen tegen het groepsproces, en tegelijkertijd in het
oplossen van die verwarring of vrouwen nu wel of niet een opleiding willen volgen om de rest
van haar leven ekonomies onafhankelijk van eventueel gaande en komende mannen te
kunnen doorbrengen.
Welke vrouwenbeweging, is dan de volgende vraag. Want - zoals we al in het begin van dit
artikel zeiden - grote delen van de vrouwenbeweging zitten vol met vrouwen die in 'harde',
'zachte' sektoren zijn opgeleid. En al die vrouwen zijn getraind in beheersingstechnieken ter
kortsluiting van manschappelijk ongewenst gedrag. Getraind in het individualiseren, in het
reduceren van een kollektief materieel probleem tot een individueel gevoelsprobleem; in het
reduceren van gezamenlijke onderdrukking tot individuele ontplooiing; in het omdraaien van
gemeenschappelijke veranderingsbehoeften tot individuele 'kleine stapjes vooruit'. Getraind
in zinnetjes als 'je komt wel gespannen op me over', als iemand godvergeten kwaad is, en 'ik
voel dat heel anders', als iemand om een steekhoudend argument vraagt.
Getraind in 'ieder heeft recht op een eigen mening', los van de vraag naar de inhoud van die
mening. Getraind in het aanvallen op persoonlijke eigenschappen, in plaats van op daden of
ideeën. Getraind om te zeggen: 'ik heb geleerd om voor mezelf op te komen en dat moeten
die anderen dan ook maar doen.'
Heel wat van die getrainde vrouwen gebruiken die beheersingstechnieken zowel tegenover
de vrouwen 'waar ze mee werken', als in de vrouwenbeweging. Duizenden anderen zijn er
wel in getraind, maar hebben het vooruitzicht op betaald werk waarin zij die technieken al
dan niet zouden kunnen gebruiken opgegeven. Zij zijn in de war gemaakt met onpersoonlijke
technieken en hopen in de vrouwenbeweging iets persoonlijks te vinden om dat weer goed te
maken. Zij komen voor persoonlijke warmte en aandacht en als ze dan merken dat de
vrouwenbeweging alleen werk aan te bieden heeft (vrouwen lijden immers aan een kollektief
tekort aan aandacht), dan gebruiken ze die beheersingstechnieken om de aandacht voor het
werk op zichzelf te richten en zo het werk te verstoren.
Zo depolitiseert de vrouwenbeweging steeds verder. Veel vrouwen - het gezeur moe -
verdwijnen dan ook naar bewegingen waar konkrete, zakelijke doelen nagestreefd worden:
de kernenergie-, kraak-, miljeu- en vredesbeweging. Ook veel vrouwen baren maar een kind
 |
 |
 |