De Bonte Was, FEMINIST 2, Amsterdam 1977
reakties op Feminist 1
20
rol spelen, wij willen geen toneelspeelsters meer zijn, wij gaan onszelf spelen. Niet om
ons te vermommen, maar om iets te laten zien.'
Een paar groepen aktrices gingen aan de gang. Ze improviseerden op allerlei temaas,
worstelden zich door interessante literatuur en soms lieten ze de resultaten van deze
werkwijze in besloten voorstellingen aan elkaar zien. Voor velen van hen betekende
het niet meer hoeven instuderen van de traditionele rollen een enorme bevrijding. Er
ontstond een gevoel van gemeenschappelijkheid, omdat ze door het improviseren bij
zichzelf en bij de anderen een identieke onderdrukking ontdekten. Enkele waren zo blij
met dit gevoel, dat ze besloten zich alleen nog maar met elkaar te bemoeien en zich
niet meer om de onderdrukking van ons allemaal te bekommeren. Ze speelden nu niet
meer elkaars rivalen, zoals in het mannenteater maar elkaars moeder en kind, elkaars
terapeute en patiënte. Nog steeds was er geen sprake van een gelijkwaardige
rolbezetting.
De grootste groep aktrices echter liet het daar niet bij. Zij hielden zich wél bezig met
onze onderdrukking en enkelen beseften dat we alleen door de afschaffing van het
bestaande teater tot de opheffing van onze onderdrukking zouden kunnen komen.
Voor velen een beangstigende gedachte. Het vertrouwen in elkaar was kennelijk niet
zo groot, dat ze zich een voorstelling konden maken van een samen-gaan, zonder
teater. Begrijpelijk, immers onbetrouwbaarheid was een van de voorwaarden geweest
voor het goed vertolken van onze traditionele vrouwenrol. Daarom grepen deze
aktricès terug naar bekende ideeën uit het mannenteater en bedachten een kader: het
socialisme, van waaruit ze hun tema De nieuwe identiteit van de vrouw al
'improviserend' konden invullen. Er was een nieuw Teater geboren.
De goedkeuring van het mannenteater
Entoesiast geworden door deze veilige houvast (het teater was gered, er was zelfs een
eigen teater), gingen deze aktrices hard aan het werk. De pers werd er nu ook
bijgehaald en om meer publiciteit te krijgen werden sommige voorstellingen zelfs
toegankelijk voor mannen. In de recensies in de kranten werd de indruk gewekt (en dat
was ook de bedoeling) dat er een werkelijk nieuw besef was doorgebroken. De
recensenten spraken van 'een feministies teater met veel socialistiese tendenzen, waar
ook de individuele emotionele vermogens tot uitdrukking komen'. Enkele regisseurs en
andere mannelijke leden van het mannenteater gingen nu ook kijken en reageerden
positief. In het begin nog aarzelend, (het was natuurlijk onwennig) maar gaandeweg
beslister. Zij spraken hun waardering en goedkeuring erover uit, waardoor de
stichtsters van het feministies teater hun teater nu pas werkelijk geslaagd vonden.
Op het moment van deze mannelijke goedkeuring begonnen ik en andere aktrices die
nog bij het mannenteater speelden, ons er ook voor te interesseren. Daarbij hadden de
moeilijk klinkende woorden (marxisties, socialisties, nieuwe identiteit) die de
recensenten gebruikten en die ook in de programmaboekjes stonden, een magiese
aantrekking op mij. Het nieuwe teater kwam eigenlijk op het juiste moment, ik voelde
me al lange tijd niet meer echt thuis in het mannenteater. Noch de hoofdrollen, noch de
traditionele rollen of de kombinatie hiervan trokken mij werkelijk. Toch wilde ik het
mannenteater niet opgeven, het was tenslotte bekend en veilig terrein, ik kende de
toneeltruukjes door en door. En om zomaar bekend rolgedrag op te geven voor een
nieuwe ongekende rol, waarbij sukses helemaal niet vaststond, was niet alleen niet
eenvoudig, maar was ook niet verstandig.
Vandaar dat ik besloot om af en toe mee te spelen in het feministies teater zonder mijn
rol in het mannenteater op te geven. Ik ontdekte tot mijn verbazing dat een dergelijk
opportunisties gedrag bij het feministiese teater geen enkele moeilijkheid opleverde. Er
bleek geen sprake te zijn van opgeven van rollen in het mannenteater. Het spelen in
beide teaters werd totaal niet afgekeurd.
 |
 |
 |
 |