FEMINIST 3, teksten Anneke van Baalen & Marijke Ekelschot, Illustraties Annet Planten.
Amsterdam 1982, De Bonte Was
43
De seksuele revolutie van het
moederschap
Er zijn vrouwen die 'Uit vrouwen geboren' van Adriënne Rich een schitterend boek vinden;
er zijn vrouwen die zeggen dat ze er geen bal van begrijpen; er zijn vrouwen die het een
raar en rommelig boek vinden; er zijn vrouwen die het een griezelig en gevaarlijk boek
vinden.
Bij die laatste groep hoor ik. In dit stuk zal ik proberen uit te leggen waarom de
opvattingen/theorieën van Adriënne Rich vrouwen geen stap verder brengen op de weg van
gemeenschappelijke bevrijding, maar in tegendeel alle moeizaam verworven inzichten,
veranderingen en toekomstplannen van de vrouwenbeweging in één beweging van de
aardbodem vegen. De vrouw is natuur, zegt Rich, en dat moet zij blijven; sterker nog: de
vrouw moet nog veel natuurlijker worden. 'Uit vrouwen geboren' gaat niet over de
gemeenschappelijke macht van vrouwen om de samenleving te veranderen. 'Uit vrouwen
geboren' is een instruktieboek over het moederschap in een nieuw jasje.
Verwarring
Dat er zo veel tegenstrijdige meningen over 'Uit vrouwen geboren' bestaan, is heel
begrijpelijk als je ziet hoe rommelig het boek in elkaar zit. Dagboekfragmenten worden
afgewisseld met gedichten, wetenschappelijke citaten met toespraken; telkens als je denkt
'nu kan ik haar volgen, nu begrijp ik wat ze wil gaan zeggen' kom je weer terecht in een
andere gedachtenstroom, vanuit weer een hele nieuwe invalshoek. Op den duur heb je de
neiging om maar op te houden met je af te vragen wat die mevrouw nu eigenlijk precies
wil; de vrouwen die dat doen 'ondergaan' het boek - en ze raken ervan in de war. Ze
ondergaan de verwarring van Rich. Maar het grote verschil tussen de meeste lezeressen en
de schrijfster is dat Adriënne Rich dit boek schreef toen ze zo'n twintig jaar moederschap
achter de rug had; toen ze drie zoons, grotendeels op haar eentje verzorgd en grootgebracht
had. Rich' s verwarring komt van een poging om te rechtvaardigen wat niet te
rechtvaardigen valt: twintig min of meer weggegooide jaren waarin zij niet heeft kunnen
doen wat zijzelf gewild had, maar waarin zij zichzelf volledig beschikbaar moest stellen;
twintig jaar waarin haar energie omgezet werd in drie nieuwe Amerikaanse burgers. Als
zij eerlijk geschreven had over de verbittering en de rankune, die logieserwijs het gevolg
zijn van het moderne moederschap, dan had de lezeres er haar eigen les uitkunnen leren.
'Begin er niet aan, meisjes', hadden zij Rich dan horen zeggen, 'het is verschrikkelijk'.
Maar de rankune vanAdriënne Rich zit niet in de verplichte, totale opoffering die zij achter
de rug heeft. Al haar woede gaat over wat zij denkt dat haar onthouden is; zij voelt 'woede
om de verminking en de manipulatie van de verhouding tussen moeder en kind, die de
grote, oorspronkelijke bron en ervaring is van liefde' (pag. 35)
De moederband
In 1970 schreef Shulamith Firestone in 'De dialektiek van de sekse' o.a. een hoofdstuk
getiteld 'Weg met het kinderschap'. De eerste regels daarvan luiden: 'Vrouwen en kinderen
worden altijd in één adem genoemd. ...De speciale band die vrouwen met kinderen hebben
wordt door iedereen erkend. Ik echter ben van mening dat de aard van die band niets meer
 |
 |
 |
 |