FEMINIST 3, teksten Anneke van Baalen & Marijke Ekelschot, Illustraties Annet Planten.
Amsterdam 1982, De Bonte Was
48
zorg dat je zoontjes die angst kwijtraken, dan houdt het patriarchaat vanzelf op en kan het
tijdperk van de Grote (Baar) Moeder, die geheel uit haarzelf al het leven voortbrengt
eindelijk weer eens beginnen.
Wat is de aantrekkelijkheid van de teorieën van Adriënne Rich voor delen van de lesbiese
beweging? (tegelijk verscheen 'Gedwongen heteroseksualiteit en lesbies bestaan' én in
Socialisties Feministiese Teksten 6, van uitgeverij Sara, én - als debuut - bij 'Lust en
Gratie', een kollektief van een vijftal van de vrouwen die het 'Lesbies Prachtboek' het licht
deden zien, waarin ook een lofzang op Rich staat.)
Is het dat lesbiese vrouwen van Rich een stempeltje krijgen met 'Goedgekeurd door de
Grote Moeder', omdat ook lesbiese vrouwen dochters van de Grote Moeder zijn en
daarmee automaties Grote Moeders van dochters? Is het omdat Rich de moeder-dochter-
relatie per definitie als een seksuele relatie beschrijft (evenals trouwens de moeder-zoon-
relatie )?
Is het omdat de leden van 'Lust en Gratie' opeens allemaal kinderen willen baren, en van
Rich toestemming hebben gekregen om zoontjes te krijgen?
Waar komt in hemelsnaam die verering van moederschapsfreak Rich vandaan?
Van werkende vrouw tot de vrouw als narcisties objekt
In een tijd waarin vrouwen tweederde van al het werk doen, één tiende van het inkomen
krijgen en minder dan één honderdste van de rijkdommen bezitten, ligt de macht van
vrouwen in het weigeren van al dat werk.
Mannen zijn niet gek, dus zij kwalificeren het werk van vrouwen als niet-werk: zij maken
daarmee al het vrouwenwerk onzichtbaar. Hetzelfde doet Adriënne Rich. Als zij haar
prepatriarchale dromen opschrijft, is het opvallend dat haar prepatriarchale vrouwen niet
werken. Het zijn een soort versteende, in zichzelf gekeerde beelden die vereerd worden.
Het zijn biologiese objekten die haar subjektiviteit alleen maar via haar baarmoeder
kunnen beleven (in Jungiaanse terminologie de 'eros' die de 'logos' in de baarmnoeder heeft
zitten).
Zo ook is de moderne moeder van Rich geen hardwerkende vrouw, maar een objekt
waarop de erotiek en seksualiteit van de kinderen zich richten; een objekt dat haar eigen
subjektiviteit alleen via haar geslachtsorganen kan beleven: een narcisties produkt van de
seksuele revolutie.
Iedere ekonomiese krisis vergroot de hoeveelheid onbetaalde arbeid die vrouwen moeten
verrichten, tenzij er een oorlogsindustrie op poten gezet wordt (voor westerse landen is het
waarschijnlijk 'werd', omdat kernwapenproduktie hooggekwalificeerde arbeidskrachten
vraagt) en de helden naar het front vertrekken (voor westerse landen is dit ook
waarschijnlijk verleden tijd, omdat kernwapenoorlogen helden vrij overbodig maken).
De ideologie die mannen gekreëerd hebben ter legitimatie van het wegdrukken van
vrouwen naar het onbetaalde werk, is de moederschapsideologie.
Kerk, kapitaal, staat en grote delen van de arbeidersbeweging hebben elkaar daarin sinds
het eind van de vorige eeuw uitstekend weten te vinden. Maar het was en is nooit de
bedoeling dat de onbetaalde arbeidskracht van vrouwen beperkt werd en wordt tot het
baren en verzorgen van kinderen. Ook mannen moeten verzorgd worden en daarnaast moet
allerlei on(der)taalde arbeid op de 'officiële' arbeidsmarkt verricht worden, variërend van
'vrijwilligsterswerk' tot huisindustrie en 'zwart' plees schoonmaken.
Voor het afdwingen van onbetaalde vrouwenarbeid wordt echter de
moederschapsideologie als legitimatie gebruikt, omdat het enige echte verschil tussen
vrouwen en mannen is dat vrouwen een baarmoeder en eierstokken hebben - als vrouwen
 |
 |
 |
 |