Navigation bar
  Print document Start Previous page
 1 of 18 
Next page End 1 2 3 4 5 6  

1
ANNEKE VAN BAALEN EN MARIJKE EKELSCHOT
Feminisme en marxisme;
achtergronden van Geschiedenis van
de Vrouwentoekomst
Het antwoord op de vraag wat feminisme en socialisme met elkaar te maken hebben, hangt
af van de betekenis die je aan die twee woorden toekent. Onze opvatting van ‘feminisme’
wordt door twee uitspraken gekenmerkt: ‘Je wordt niet als vrouw geboren; je wordt het’ (De
Beauvoir) en ‘Feminisme is voor alle vrouwen’.
Deze uitgangspunten brachten ons in een jaren durend ontwikkelingsproces tot een keuze
voor marxisties-feminisme. Wij bedoelen daarmee dat wij ons één van de theorieën, die in de
arbeidersbeweging gehanteerd zijn, hebben toegeëigend en daarmee veranderd. Wij
bedoelen daarmee dus niet dat wij in beginsel met de praktijk van de arbeidersbeweging –
die wij als beweging ter behartiging van mannenbelangen zien – iets te maken hebben,
anders dan in de vorm van potentiële koalities.
Je wordt niet als vrouw geboren; je wordt het
Deze belangrijke zinsnede van Simone de Beauvoir bergt in zich de afrekening met alle
biologische/natuurlijke verklaringsgronden voor de maatschappelijke verschillen tussen
vrouwen en mannen. Het is een keuze voor een historiese mensopvatting.
Als wij vrouwen aardiger vinden dan mannen, dan komt dat doordat vrouwen geleerd hebben
om aardig te zijn (uitbuitbaar en weerloos tegen onderdrukking). Vrouwen zijn niet van nature
goed, aardig, verzorgend of emotioneel, evenmin als zij van nature krengig,
onverantwoordelijk of van beton zijn. Het gedrag dat zij vertonen hebben zij geleerd, evenals
mannen hun gedrag geleerd hebben.
Feminisme is strijd tegen ‘biology as destiny’, of zoals het Duitse vrouwenblad Emma het
onlangs formuleerde: strijd tegen vrouwelijkheidswaan èn mannelijkheidswaan. Iedere
verheerlijking van de ‘levenskoesterende vermogens’ van vrouwen kan immers een
komplement zijn van de geweldverheerlijking bij mannen (niet alleen in de pornografie, maar
ook in de literatuur nog steeds groeiende) en samen kunnen zij fascistoïde ideologieën
voortbrengen.
Hoewel er stapels feministiese literatuur zijn, zowel uit de eerste als uit de tweede golf,
waarin biologiese teorieën ter verklaring van het ‘vrouw zijn’ als legitimatie voor
onderdrukking en uitbuiting van vrouwen door mannen, ontmanteld worden, zijn helaas al die
inzichten nog niet tot het alledaags bewustzijn doorgedrongen en, sterker nog, de laatste tijd
bloeien seksistiese theorieën ook hier en daar in de vrouwenbeweging op. Wij denken dan
ook dat alleen een expliciet konsekwent volgehouden keuze voor een historiese
mensopvatting vrouwen (èn mannen) uit alle biologiese valkuilen kan houden.
Historiese opvattingen
Met een historiese opvatting kan je verschillende kanten op bij de opsporing van verklaringen
van vrouwenonderdrukking. Historiese opvattingen kunnen idealisties en materialisties zijn.
Een sterk idealisties element zit in de opvatting van De Beauvoir in ‘De Tweede Sekse’. Zij
grijpt op Hegel terug om de subjekt/objekt verhouding tussen mannen en vrouwen te
verklaren. Zij kombineert deze opvatting met een materialistiese opvatting over de
verhouding tussen mannen onderling, zodat uiteindelijk haar konklusies in grote lijnen
neerkomen op de konklusies van het marxisme, zoals die verwoord zijn in ‘De Oorsprong’
                                                
1
Verschenen in Feminist III, De Bonte Was, Amsterdam 1982
Previous page Top Next page