3
inderdaad de Selfmade vrouw: zij is er niet ingetuind, heeft geen kinderen gekregen en altijd
geweigerd voor Sartre te koken (behalve in de oorlog toen er geen restaurants waren!); ze
denkt met mannen mee en schrijft stapels boeken en dreigt zich te gaan ergeren aan al die
schaapachtige vrouwen om haar heen, die schijnen te weigeren zelfstandig te worden. Maar
ze is een evenwichtig en vriendelijk mens; ze ontwerpt een teorie dat ze het ook niet kunnen
helpen.
En zodra de volgende stap genomen was, sloot ze zich daar opgelucht bij aan. De
Amerikaanse radikaal-feministen, die zich rond 1970 van de mannen van de
studentenbeweging losmaakten, organiseerden zich, voor het eerst in de geschiedenis,
tegen de vrouwelijkheid zelf. Zij verklaarden dat vrouwen wél een klasse zijn, en wel de
eerste en belangrijkste onderdrukte klasse: het klasseverschil tussen mannen en vrouwen is
het primaire, de klasseverschillen die op het al dan niet bezitten van produktiemiddelen
berusten, zijn slechts secundair.
Over wat voor soort klasse vrouwen dan zijn, waren de eerste radikaal-feministen nogal
onduidelijk. Ti-Grace Atkinson spreekt in ‘Notes from the second year’ over ‘metaphysical
cannibalism’, het mannelijk streven om potentie (macht) te verkrijgen en frustratie af te
reageren ten koste van vrouwen. Dat lijkt nog sterk op de door De Beauvoir beschreven
verhouding van het Ik en de Ander. Ook Firestone verwerpt het klassebegrip van Marx en
Engels voor vrouwen, omdat het niet diep genoeg gaat: ‘Er bestaat een heel seksueel
substraat van de historiese dialektiek die Engels soms vaag waarneemt, maar omdat hij
seksualiteit alleen kan zien door het ekonomiese filter en alles daartoe reduceert, is hij niet in
staat dat op zijn eigen waarde te schatten.’
Zij wilde daarom een materialistiese geschiedenisvisie ontwikkelen die gebaseerd was op de
sekseverdeling zelf. Daarbij verwijt ze De Beauvoir dat zij de tegenstelling tussen het Ik en
de Ander ongewijzigd aan Hegel heeft ontleend: ‘Ze zegt: De mens (l’homme) denkt nooit
aan zichzelf zonder aan de Ander te denken: hij ziet de wereld onder het teken van een
dualiteit die niet op de eerste plaats seksueel van aard is. Maar omdat zij verschilt van de
Man die zich als het zelf stelt, wordt de vrouw natuurlijk naar de kategorie van de Ander
verwezen; de ander sluit de vrouw in. Misschien is ze haar doel voorbijgeschoten. Waarom
zou je een fundamenteel Hegeliaans konsept van Anders-zijn postuleren – en dan zorgvuldig
de biologiese en historiese omstandigheden dokumenteren die de klasse ‘vrouw’ in zo’n
kategorie hebben geduwd – als je nooit serieus de veel eenvoudiger en waarschijnlijker
mogelijkheid hebt overwogen dat dit fundamentele dualisme ontstaan is vanuit de
sekseverdeling zelf?’ (Firestone, p. 7)
Na deze verstandige vraagstelling gaat Firestone dan zoeken naar de onderliggende
materiële verhouding. Helaas zoekt ze niet erg ver van huis dus vindt ze ‘de biologie zelf –
de voortplanting aan de oorsprong van het dualisme’ (terwijl de Beauvoir juist zo haar best
gedaan had om de biologie onschadelijk te maken); en dan nog wel de voortplanting in ‘de
biologiese familie – de fundamentele reproduktie-eenheid man/vrouw/kind, in elke vorm van
sociale organisatie’.
Zij meent dat haar stelling ‘dat het natuurlijke reproduktieve verschil tussen de seksen
rechtstreeks leidde tot de eerste arbeidsdeling bij de oorsprong van klassen, en tegelijk de
paradigma’s voor kasten (diskriminatie op grond van biologiese karakteristieken)’ niet
weerlegd wordt door antropologies onderzoek over ‘kulurele relativiteit’ van man-vrouw-
verhoudingen. (Waarschijnlijk bedoelt ze hier Margaret Mead etc.) Zij stelt zich hier dus
vierkant tegenover de matriarchaatsteorie van Engels: vrouwen zijn vanaf het begin van de
geschiedenis altijd onderdrukt geweest op grond van hun vermogen om kinderen te baren; er
is geen periode geweest waarin vrouwen de baas waren. Dat geeft volgens haar ook niet:
‘Maar toegeven dat het seksuele machtsverschil biologies gefundeerd is betekent niet dat wij
onze zaak verliezen. Wij zijn niet langer alleen maar dieren. En het Rijk der Natuur heerst
niet absoluut.’
Zij stelt dat de mensheid is begonnen de natuur te ontgroeien, en zelfs op het punt is
gekomen dat het een overlevingsnoodzaak wordt om hiermee verder te gaan. De
vrouwenbeweging moet de sekseverschillen afschaffen. De seksuele revolutie moet de
socialistiese revolutie omvatten.
 |
 |
 |