6
rechtvaardigen. De HR overwoog daarentegen dat zijn activiteit ‘gegevens van intieme aard
betrof, zoals in het algemeen nodig zullen zijn voor het afgrenzen van een LAT-relatie, als
door G. opgegeven, van een ‘economische eenheid’ (curs. van mij). Dit is onbegrijpelijk. Ook
als ‘intiem’ hier niet, zoals meestal in het recht, ‘seksueel’ betekent, maar ‘emotioneel’ of
‘affectief’, zie ik niet hoe men met gegevens van deze aard een LAT-relatie van een
gezinsrelatie zou kunnen afgrenzen. Ook een LAT-relatie is in het geldend spraakgebruik
niet alleen een seksuele, maar ook een emotionele en affectieve relatie: Living Apart (wat
geld en woning betreft) Together (seks en gevoel). Wat de LAT-relatie van de gezinseenheid
onderscheidt zijn de woning en het geld: beiden blijven een persoon, een subject, iemand
met een huis en een inkomen.
Nu kan men zeggen dat geld ook iets heel intiems is, maar dat bedoelt de HR niet want hij
citeert uitvoerig uit de aangevochten memo’s van de buurman over ‘kostganger of bijslaap’,
‘de nacht doorbrengen’, ‘gearmd op straat lopen’ (maandenlang nog wel), ‘zich als man en
vrouw gedragen’. G.’s grief was ook niet dat de buurman haar huis placht binnen te sluipen
om haar financiële administratie te doorzoeken, maar dat hij de sociale dienst opstookte c.q.
beval tot het intrekken van haar uitkering op grond van door hem vermoed seksueel gedrag,
dat zij helemaal niet ontkende. Waar de bijstandsvrouwen actie voor voeren, is voor het recht
op seksuele activiteiten. Eén van hen ging zelfs zover de sociale dienst van haar woonplaats
in kort geding te dagen tot het doen van een uitspraak over hoe vaak haar vriend (die ooit op
de snelweg werd aangehouden en uren over de verhouding verhoord) op bezoek mag
komen; voorlopig zonder succes overigens. Voor wie een dergelijk verzoek raar vindt: er
bestaat allang een circulaire over een ‘kennismakingsperiode’. Als men daarom verzoekt
mag men misschien drie maanden een man op bezoek hebben, zonder dat de uitkering
wordt ingetrokken.
15
Daarna is het kiezen of delen: vriend weg of uitkering weg. Zoals de
Middelburgse wethouder zei: ‘Als u een vriend wil hebben die af en toe eens een arm om u
heen slaat, dan moet die vriend ook zo fair zijn u te onderhouden.’
16
Het enige wat de HR met het waarnemen en mededelen van ‘intimiteiten’ ter onderscheiding
van LAT en onderhoudsrelatie nog zou kunnen bedoelen, is dat het hier om de kwantiteit van
de intimiteiten gaat. Dat zou dan betekenen dat in de visie van de HR incidentele intimiteiten
gratis zijn, maar dat geen vrouw voor niets regelmatig intimiteiten zal leveren. Hier zou dan
sprake zijn van een compromis tussen het radicaal-feministisch standpunt van de Kroon (het
is ondenkbaar, dat vrouwen voor hun plezier met een man naar bed zouden gaan)
17
en het
geëmancipeerde standpunt van de betrokken bijstandsvrouwen zelf.
Wat deze interpretatie onlogisch maakt is dat de HR op dezelfde dag uitmaakte dat zelfs de
hele week samenwonen, intiem of niet, geen onderhoudsplicht schept.
18
Er is hier dus
inderdaad sprake van het zelfde soort rechtsvermoeden dat de Kroon hanteert: de
verdienende partner is niet verplicht de niet-verdienende partner te onderhouden, maar
omdat de mogelijkheid bestaat dat hij het vrijwillig doet, wordt die mogelijkheid als een
werkelijkheid beschouwd en vermoedens voor het bestaan van feiten waaruit die
mogelijkheid eventueel zou kunnen worden afgeleid, als gegevens waarvan de overheid op
de hoogte gesteld moet worden, omdat het anders misloopt met de nationale economie.
Materieel betekent dit nog steeds: als een bijstandsgerechtigde in intiem contact komt met
een verdienende man (volgens het nieuwe art. 5a kan het ook een vrouw zijn, anders
zouden homoseksuelen worden onderdrukt), verdwijnt zij, zoals een stuk ijzer dat te dicht bij
een magneet is gekomen onderdeel van die magneet wordt.
Overigens: wie zich afvraagt wat die bijstandsvrouwen toch met die vrienden willen, moet
zich wel realiseren hoe laag hun inkomen is. De acties voor f 400 in de maand erbij betroffen
niet alleen de vervanging van wasmachines en de aanschaf van groente en fruit, maar juist
ook de uitgaven voor ontspanning en sociaal contact: de kosten van telefoon, openbaar
15
Circulaire van de staatssecretaris van CRM, 5 mei 1976, zie Smitskam p. 39: toepassing van de circulaire kan niet
afgedwongen worden.
16
Trouw 5 april 1985
17
Zie ook Valerie Solanas, Manifest van de Society for Cutting Up Men, De Bezige Bij 1968/1971, p. 25 ‘Maar vrouwen, met
uitzondering van de erg jonge of erg zieke, moeten worden gedwongen of omgekocht tot mannelijk gezelschap.’
18
HR 9 jan. 1987, RvdW 1987, 17
 |
 |
 |