VROUWEN TEGEN DE VERDRUKKING IN, De Bonte Was, Amsterdam 1979
35
schoolrapporten. Vooral dat laatste, want dan kreeg je, als het tenminste de moeite waard was -
slechte rapporten werden ook slecht gehonoreerd - centen van ze, nou en die gingen we dan fijn
versnoepen in een 'cent-van-het-blad'-winkeltje, waar je heel lang kon staan te weifelen omtrent
hoogst gewichtige beslissingen over de aankoop van een duimdrop van 1 cent of twee veters, die
samen dat bedrag kostten,) maar oma was mijn familiefavoriet. Achteraf gezien ik de hare,
ofschoon er een andere kleindochter was, dus een nichtje van me, die ook 'Bertha' genoemd was
en waar ik stinkend jaloers op was, omdat mijn zuster steeds zei, dat oma meer van háár hield
omdat ze ook zo heette, want mijn zuster was weer jaloers op mij omdat die wel aanvoelde, dat ik
hét kleinkind was. Moeilijk allemaal hoor.
Vooral in de zomer, dan zat ze buiten met haar trapnaaimachine, de eeuwig kapotte kleren van
man en zonen te verstellen, achter het huis en ik erbij, op een stoof met een korst kaas, waar ik
dol op was en die ze trouw voor me bewaarde en dan vroeg ik van alles en nog wat en zo kwam ik
aan de weet, hoe dat allemaal met haar zo gelopen is en dan moet ik wel even een bar stuk
teruggaan in het verleden.
Wij woonden allemaal in IJmuiden en dat is een plaats die vroeger gewoon niet bestond en pas
gestalte kreeg toen het Noordzeekanaal werd gegraven en de mensen - dus ook mijn voorouders -
van heinde en ver kwamen. Ze begonnen aan dat kanaal in 1876 en 't moet een heidens karwei
geweest zijn. De vader en moeder van oma betrokken een huisje in een streek van Velsen, dat ze
'de Hei' noemden en mijn overgrootvader en -moeder zijn heel erg oud geworden en ik heb ze ook
heel erg goed gekend en overgrootvader was duiker bij die klus. Die kregen een stoot kinderen,
waarvan oma de oudste was. Ook weer zo'n unieke toestand bij die over grootouders daar: opa
was rooms en opoe gereformeerd en ze hebben daar om en om een kind in die geloofjes laten
dopen en ik kan me wezenlijk daar geen enkele godsdienststrijd herinneren hoor, dat ging best!
De familie van mijn moeder kwam uit Groningen en die opa was graver aan het kanaal en al dat
soort mensen is allemaal blijven hangen en naderhand kwamen er grote fabrieken - o. a.
hoogovens - en toen ze uitgegraven en zo waren vonden die mensen daar - al of niet - werk en 't
heeft hier altijd erg 'gegist'.
Ik heb wel eens gedacht, dat het ook kwam, omdat die mensen die van god weet waar, hier naar
toe kwamen, een soort pioniersgeest moesten hebben gehad en dan ook zeker geen uitgesproken
slavengeesten moeten zijn geweest. Teken daarbij aan, dat het socialisme sterk op begon te
komen en dan haalt 't één gewoon het ander uit.
Oma, een intelligente vrouw, las erg veel, ondanks dat er kind na kind kwam en op een gegeven
moment voelde ze zich geroepen een 1 mei meeting te gaan bijwonen. 'Hoe vond opa dat nou,
oma?' 'Ach kind,' zei ze, 'opa vond alles best wat ik deed, als ik maar zorgde, dat z'n natje en
droogje op tijd klaar stond en ik de kinderen maar meenam!'
Nou moet u weten, dat het 'knap voor de dag komen' iets heel belangrijks was bij arbeiders
toentertijd. Ik, als kind, háátte de zondagen, want dan liep men - en daarmee bedoel ik die grote
werkende klasse - 'in het zondags' en er vielen grote bedreigingen en werden ferme tikken
uitgedeeld als je je goeie goed bedierf. De hele week werkte men zich in het zweet en liep in vuile
kleren en met een hoop moeite en strijd scheen er een zondag waarop niet meer gewerkt hoefde
te worden, uitgekomen te zijn en, zei mijn vader 'laat die dag dan anders dan anders zijn' en de
mannen in ongemakkelijke stijfgesteven witte hemden, de vrouwen in schone knappe jurken en wij
kinderen met lakschoentjes (het toppunt van deftigheid) en met grote strikken in het haar, nog fris
van de zaterdagse wasbeurt, die, bij gebrek aan bad- en douchekamers, plaats vond in de teil, in
de keuken, een enorme toestand, waarbij gesleept werd met emmers en teilen, op het gas heet
gemaakt water, dat regelmatig bijgegoten werd. De minst vuile - meestal ook de kleinste - moest
daar het eerst in en bij zo'n gelegenheid goot mijn moeder eens te heet water in de zinken teil,
waarop een grote brandplek op mijn voet het resultaat was, ik schreeuwde als een speenvarken,
mijn vader enorm stond te vloeken en mijn arme moeder begon te huilen van de narigheid.
Oma was natuurlijk het eerste aan de beurt om dat interessante verhaal te horen, die troostte me
en zei 'ja kind, daar moet je je moeder niet de schuld van geven, da's de schuld van de
maatschappij! De mensen, die het hardst werken, moeten zich het meest baden eigenlijk en
hebben daar geen gelegenheid voor - de rijkdom zit elke dag in het bad!' Nou, ik weer naar huis
en meteen werd daar gezegd 'en zeker lekker zitten te klagen bij je grootmoeder?!' En ik vertelde
wat ze gezegd had. 'Wel godverdomme', zei mijn vader, 'Pie (mijn moeder), je kan zeggen van
 |
 |
 |
 |