2
bijvoorbeeld - vermoedelijk om het emancipatiebeleid te delegitimeren - uitvoerig uit dat het
positieve-actiebeleid voor vrouwen in Nederland op gang is gekomen omdat het vroegere
Man-Vrouw-Maatschappij op een gegeven moment overheid (Emancipatiecommissie en
Directie Coördinatie Emancipatiezaken) is geworden. Dat betekent dus dat MVM sindsdien,
ingekapseld en wel, haar oude ideeën met overheidsstem ten gehore brengt, als een
buiksprekende Jonas in de patriarchale Leviathan.
Zo eenvoudig is dat echter niet; wil Jonas het gevaarte enigszins op koers houden dan zullen
er ook andere krachten aan te pas moeten komen. Daar hebben wij het Europese niveau
dan voor, waar met argumenten betreffende de internationale concurrentieverhoudingen,
allerlei vrienden en familieleden van de emancipatiebewegingen aan internationale richtlijnen
smeden, waarin de gelijke behandeling niet sekseneutraal geformuleerd wordt, zoals
aanvankelijk in Nederland, maar vrouwen wel degelijk als achtergestelde en dus voor te
trekken groep worden aangewezen
5
. Achter de feministische beweging is uiteindelijk de
zwarte beweging in de VS te vinden, die vanaf de tweede wereldoorlog voor positieve actie
heeft geageerd en daarvoor om politieke redenen ook steun bij verschillende presidenten
heeft weten te vinden, om op deze manier iets te kunnen doen tegen de steeds maar
doorwerkende gevolgen van de slavernij.
Al deze saaie beleidsnota’s hebben dus wel degelijk een geschiedenis van politieke en
economische strijd achter zich; het positieve-actie-issue is echter, juist door het succes
ervan, gebureaucratiseerd en dus voor de achterbannen onherkenbaar geworden. De taak
van links zou dus volgens mij zijn het weer te politiseren: achter de schijnharmonie van de
beleidsvoorstellen de werkelijke conflicten op te sporen en daarin partij te kiezen.
Bij deze repolitisering moet een verband worden gelegd met de termen waarin door de
tegenstanders van positieve actie over gelijkheid en ongelijkheid gesproken wordt. Zo horen
we ruwe formuleringen van het formele gelijkheidsbeginsel in “dat de buitenlanders altijd
voorgetrokken worden” en “dat je tegenwoordig als man niet meer aan de slag komt” (of
zelfs: als witte vrouw, als het gerucht gaat dat ergens een positieve-actiebeleid voor
allochtone vrouwen gevoerd wordt). Wat gepolijster klinkt de ernstige bezorgdheid voor
racistische reacties bij een nu ineens achtergestelde witte bevolking, of voor stigmatisering
van de door positieve actie aan enige vrijheid en gelijkheid geholpen medeburgers. Echt
beschaafd is tenslotte het betoog over het belang van het behoud van ‘kwaliteit’ dat we
hierboven al bij één van de belangrijkste voorstanders van positieve actie voor racistisch
gediscrimineerden tegenkwamen en dat ook door de meerderheid van mijn studenten
verdedigd wordt: positieve actie moet, maar alleen bij ‘gelijke geschiktheid’.
Het beschaafde van het kwaliteitsargument is dat het zo goed gecombineerd kan worden
met positieve actie voor lage functies, als werkloosheidsbestrijding voor bepaalde groepen;
dat doen inderdaad Bovenkerk en de Emancipatieraad wat betreft zwarte en
migrantenvrouwen (gezinszorg, inrichtingswerk, politie: sectoren waar tekorten bestaan of
dreigen). Het roept dan ook bij de voorstanders van positieve actie als middel om juist de
monopolisering van hogere functies te doorbreken, de grofste tegenargumenten op. Zo
herinnerde onlangs Derek Philips professor Van den Muyzenberg, die protesteerde omdat hij
“vrouwen met een zes-minnetje” tot universitair (hoofd)docent moest benoemen, aangezien
het positieve actiebeleid eist dat een geschikte vrouwelijke sollicitant wordt benoemd, aan
het zes-minnetje waarmee Van den Muyzenberg zelf was binnengekomen, en reikte hem
daarbij een negen-plus uit voor blindheid, vergetelheid en niveau van hypocrisie
6
. Op het
hooglerarenniveau van dezelfde politiek-sociaal-culturele faculteit is het kwaliteitsargument
zelfs zo hecht in onderlinge netwerken van vriendjespolitiek, roddel en achterklap verankerd
dat woorden daar tegenover überhaupt tekortschieten: het Positief Ingreep Kollektief, dat al
vergeefs had aangeboden mannen met kwaliteit van het orgaan te ontdoen dat hen
verhinderde van de positieve actie gebruik te maken, kon haar argumenten tegen de
5
Zie Sloot,Positieve discriminatie, p193, 201. De reparatienota wet G.B. m/v heeft tenslotte positieve actie ten bate van mannen
nadrukkelijk verboden.
6
Folia Civitatis,13 december 1991
 |
 |
 |