19
het wel weten. Sociobiologen doen ook geenszins hun best om het uit te leggen. Pro
forma willen ze nog wel eens een soort spiraal laten afdrukken, maar verder zwijgen ze.
De Amerikaanse biochemica Ruth Hubbard geeft in haar artikel 'The theory and practice
of genetic reductionism - from Mendel's laws to genetic engineering'
49
een opsomming
van wat 'de genen' zoal in de schoenen geschoven hebben gekregen.
'Genen zijn aangeroepen als de scheppers van specifieke trekken en ook als scheppers
van grotere strukturen en funkties van organismen. Er wordt een beroep op ze gedaan om
de regelmatige veranderingen die zich tijdens de ontwikkelingen en tijdens het ouder
worden voordoen, te verklaren. Er wordt van ze gezegd dat ze beslissend zijn voor lange
termijn-veranderingen gedurende de evolutie en de soortvorming. Veel hiervan berust op
bewering en heeft geen observationele basis. (...) Vooralsnog zijn genen en DNA, zoals ze
dikwijls gekonseptualiseerd worden, volgens mij de reduktionistiese zelfvervulling van
het erfelijkheidsdenken dat de sociale impuls achter de genetica is. De wetenschap der
genetica is volgens mij sinds de herontdekking van Mendels wetten (1900) niet gevormd
door zijn eksperimentele technieken en observaties, maar door hoopvolle gedachten die
gebaseerd zijn op het erfelijkheidsdenken, door modellen en door interpretaties. (...) In
een komplex systeem van reakties (zoals de proteïne syntese bij celdeling) dat veel
voorwaarden en komponenten vereist die op een niet additieve manier met elkaar te
maken hebben en die vaak onderling afhankelijk zijn, is het onjuist om enige substantie of
enige gebeurtenis te isoleren als zijnde kausaal voor iets anders' (...)
'Het is belangrijk om te benadrukken dat genen reproduceren (of DNA redupliceert) als
onderdeel van de stofwisselingsaktiviteiten van levende cellen, waarbij enzymen betrok-
ken zijn en substraten, energiebronnen, enz. Ze reproduceren niet zichzelf zoals zo vaak
gezegd wordt.'
De obsessie met genen als de motor achter alles vergelijkt Hubbard in de woorden van
een groep kritiese Franse biologen
50
met de aktiviteiten van een kind 'dat, omdat er door
het indrukken van een knop een plaatje op de televisie verschijnt, daaruit de konklusie
trekt dat de knop het plaatje 'veroorzaakt' of programmeert, waarna de volgende,
absurde stap komt, namelijk dat het gaat proberen het mechanisme van de televisie te be-
grijpen door de knop aan een chemiese analyse te onderwerpen.' Verder zegt ze nog dat
de genenobsessie histories begrepen kan worden als passend in de traditie van het
'preformationisme'. Werden vroeger kleine, opgerolde mensjes in het mannelijk zaad
geprojekteerd (de homunculus), nu zit alles in de genen of in het DNA voorgeprogram-
meerd.
Bij sociobiologen vind je niets terug van wat voor inzicht dan ook in wat genen of DNA
nu wel of niet zijn of kunnen. Verder hebben sociobiologen bij het losjes gebruiken van
termen als 'genen' en 'DNA', volgens mij dan nog het voordeel dat de bevorderaars van de
vernieuwing in de geneesmiddelenindustrie met grote regelmaat in allerlei media laten
horen over de revolutionaire vooruitzichten van het 'DNA-rekombinant-onderzoek',
waardoor de hele mensheid misschien wel voor eeuwig van verkoudheden of andere
verschrikkingen verlost zou kunnen worden. Zo worden we er ook van op de hoogte
gesteld dat het Amerikaanse bedrijf 'Genentech' het zo goed doet op de beurs en dat het
bedrijfsleven in Amerika inmiddels bijna alle genetici heeft opgekocht. De verhitte
diskussies over de gevaren waarmee het DNA-rekombinant-onderzoek gepaard gaat -
met het maken van nieuwe organismen (overigens geen Frankensteins maar bakterieën)
omdat er geen 'tegenorganismen' voor bestaan, zijn overigens al lang door het
bedrijfsleven in samenwerking met veel wetenschappers gesmoord.
51
49
R. Hubbard, The theory and practice of genetic reductionim – from Mendel's laws to genetic
engineering. In: S. Rose (ed), Towards a liberatory Biology, Allison & Busby 1982, p 65-73
50
Agatha Mendel, Les manipulations génétiques, Parijs 1980
51
Zie bijvoorbeeld DNA-onderzoek in discussie, verslag van het DNA-forum van de Dienst
Wetenschapsvoorlichting, Amsterdam 1978
 |
 |
 |