18
DNA was eigenlijk de strijd om het bestaan.
Het 'groepsdenken' van de etologen werd door de sociobiologen als volgt gegenetiseerd
en geïndividualiseerd: ieder individu is er op uit om een zo groot mogelijke 'genetiese
fitheid' te bereiken - dat wil zeggen zich zo vaak en zo goed mogelijk voort te planten.
Die opvatting was op zich zo oud als de voortplantingsobsessie die met Darwin's Origin
was ingezet. Het beetje nieuwe ging over de onderlinge verhoudingen tussen mensen, die
immers ook door het DNA gereguleerd moesten worden. Volgens de sociobiologen
bemoeide het egoïstiese individu in de vervulling van zijn genetiese fitheid zich in principe
alleen met zichzelf en in tweede instantie alleen met die mensen bij wie zijn geneties ei-
genbelang verzekerd was, dat wil zeggen met zogenaamde 'geneties verwanten'. Nu is de
hele mensheid 'geneties verwant', dus dat zou op zich nog een aardige uitkomst kunnen
hebben. De volgende stap wordt dan ook gezet in navolging van de pseudo-specifiteitste-
orie van Lorenz: de verschillen in verwantschap kunnen precies aangetroffen worden
waar mensen andere mensen onvriendschappelijk behandelen, want dat zouden ze - uit
eigenbelang - nooit doen tegen 'echte' verwanten. Ruzies tussen zusjes vallen natuurlijk
buiten het kader van de sociobiologen: zij hebben de oude territoriumdrift wat aangepast
en zeggen een nieuwe verklaring voor racisme gevonden te hebben. Die 'verklaring' is
hen in dank afgenomen:
'Voor ons, raciale nationalisten, is dit een belangrijk argument ter verdediging van ons
uitgangspunt. Want het wordt steeds duidelijker dat het niet zo maar "pech" is, dat onze
genen ons niet toestaan te leven in een egalitaire, kommunistiese, utopiese wereldstaat
met universeel altruïsme à la Marx en Rousseau. Dat onze genen niet toestaan dat we zo
leven is een onvermijdelijk gevolg van de manier waarop de evolutie werkt. Wat de
evolutionaire teoretici ons hebben getoond is dat het enige type sociale organisatie dat
zich door middel van het systeem van genetiese overerving (...) kan ontwikkelen - en dus
werkt - is gebaseerd op verwantschap, op de banden des bloeds en van het ras.
Nationalisme is niet alleen een integraal onderdeel van onze genetiese erfenis, het is een
onvermijdelijk eindprodukt van de evolutionaire processen die deze erfenis schiepen.'
Zo schreef Bannerman in het blad 'New Nation', het tijdschrift van het engelse National
Front.
48
Dit soort uitspraken valt onder wat sociobiologen en hun verdedigers 'misbruik'
van de sociobiologie noemen. De repliek op de beschuldiging aan het adres van
sociobiologen dat hun teorie racisties is, luidt telkens weer dat ze in hun vaststelling dat
racisme aangeboren is toch geen goedkeuring geven aan racisme. Natuurlijk zijn ze er te-
gen, zeggen ze, en alles moet in het werk gesteld worden om racisme 'uit te roeien' (in de
woorden van Dawkins, de schrijver van 'The selfish gene', een zeer populair sociobiolo-
gies werk). Alle menselijk gedrag is in laatste instantie aangeboren, zeggen ze aan de ene
kant, maar je moet dat natuurlijk niet allemaal aksepteren; de 'kultuur' is er om een en an-
der te reguleren. Het merkwaardige alleen is dan waar die kultuur zo plots vandaan
komt. Die moet dan toch ook uit 'de genen' komen, uit het geneties eigenbelang? En als je
met die 'kultuur' het 'aangeboren racisme' zou moeten bestrijden, dan zou antiracisme
dus ook aangeboren moeten zijn, dan zouden we daar ook genen voor moeten hebben, an-
ders is het onbegonnen werk. Maar als we 'antiracistiese genen' zouden hebben, dan zou
de hele teorie weer nergens op slaan want die draait om de zogenaamde tegenstelling
tussen 'het individu en de geneties verwanten' tegenover 'de anderen met andere genen'.
Genen en DNA
De wat oudere Engelse racist Enoch Powell gebruikte nog de etologentermen: 'An
instinct to preserve an identity and defend a territory is one of the deepest and strongest
implanted in mankind.' De sociobiologen waren zo vriendelijk te vertellen wáár het dan
'implanted' was: in de genen, in het DNA.
Het voordeel van 'genen' en 'DNA' boven termen als 'bloed', 'ziel' of 'hart' is dat haast
niemand weet wat het zijn en iedereen dus gelooft dat degenen die dat jargon gebruiken
48
geciteerd op p 69 van F. de Waal (red), Sociobiologie ter discussie, evolutionaire wortels van
menselijk gedrag? Utrecht/Antwerpen 1981
 |
 |
 |