VROUWEN TEGEN DE VERDRUKKING IN, De Bonte Was, Amsterdam 1979
101
1101 jaar duurt onze verdrukking al
Op 24 oktober 1975, een vrijdag, was het hoofdkantoor van de Nationale Bank in Reykjavik
gewoon open, maar er renden kinderen rond tussen de buro's en het werk ging erg langzaam,
want meer dan de helft van de employés bestond uit vrouwen en was dus afwezig. Kranten
verschenen er niet die dag, want de overgrote meerderheid van de zetters bestond uit vrouwen en
was dus afwezig. Het openbare leven was lamgeslagen, scholen gesloten, telefoonverbindingen
moeizaam, in de gezinnen was er niemand, die kookte of de bedden opmaakte, maar in het
centrum van Reykjavik, in Akureyri, in Neskaupstadur en andere plaatsen verzamelde zich 90%
van de 60.000 vrouwen van IJsland.
Alleen al in Reykjavik verschenen er 30.000, ze droegen spandoeken met 'Ontwaakt' er op en
'Samen zijn we sterk' en 'De vrouw heeft een wil en verstand' en 'Strijd voor Gelijkheid is
Klassestrijd', ze zongen liederen, de stemming was prima, maar het was een 'Strijd en geen feest'.
Op 24 oktober 1975, de dag van de Verenigde Naties in het jaar van de Vrouw, legden de
ijslandse vrouwen massaal hun werk neer om de aandacht te vestigen op het belang van de
vrouw in het arbeidsproces. 'Al hebben ijslandse vrouwen de meeste rechten, waar hun zusters
nog voor strijden, al verworven, is er toch nog een lange weg te gaan naar volledige gelijkheid,'
aldus Gudrún Erlendsdóttir, die de reeks toespraken opende. Volgens de letter van de wet zijn
vrouwen in IJsland gelijk aan mannen, maar de praktijk ziet er anders uit: de lonen van vrouwen
zijn 73% van die van mannen; in een 60-koppig parlement zitten 3 vrouwen; leiding in de regering
en in het bedrijfsleven is in handen van mannen; iemands sekse is nog al tijd belangrijker dan
opleiding of ervaring bij het solliciteren naar een baan... Een juist dat jaar verschenen rapport over
de plaats van de vrouw in de ijslandse samenleving had deze situatie helder aan het licht gebracht
in statistieken en er op gewezen, dat er in de toekomst weinig verandering in zou komen, omdat er
niet méér vrouwen in opleiding waren, dan het aantal, dat nu al een positie had bereikt.
Het verschijnen van dit rapport gaf nog een extra impuls aan de organisatrices van de
vrouwenstaking. De organisatie was vanaf januari in volle gang. Er werd van te voren veel
publiciteit aan gegeven in de kranten en op de radio. De organisatie werd gevormd door
vertegenwoordigers van ± 50 vrouwenorganisaties met uiteenlopende doelstellingen, van
verschillende politieke kleur en juist dit heeft deze massale bijeenkomst tot zo'n overweldigend
succes gemaakt.
Er werd op deze dag niet naar een bepaald doel gestreefd, er was pas een nieuwe abortuswet
gekomen, waar niet alle vrouwen blij mee waren, maar dit stond niet op het programma, de
behoefte aan kinderdagverblijven was erg nijpend, maar er werd niet speciaal over gesproken. Het
doel was 'Gelijkheid' en daar konden alle vrouwen zich in verenigen. Er werden ook geen speciale
voorschriften gegeven over wat je moest doen en laten, iedere vrouw moest zelf zien, hoe zij haar
afwezigheid het beste kon laten voelen. En het woord 'staking' werd expres vermeden, zowel om
er bepaalde groepen niet mee af te schrikken, als om de consequentie, dat werkgevers stakende
vrouwen konden ontslaan, maar geen vrouwen, die een dag vrij namen.
En zo werd het ook genoemd: een vrije dag.
Deze vrije dag werd onder meer doorgebracht in het centrum van Reykjavik, waar vrouwen met de
meest uiteenlopende achtergronden het woord voerden, een advocaat, twee parlementsleden,
een huisvrouw, een kantoorbediende. Tussendoor werden er liederen gezongen, sketches
opgevoerd en de hele dag konden de vrouwen terecht in de 7 open huizen waar ook weer
manifestaties aan de gang waren. De massale opkomst en de strijdbaarheid van de vrouwen
maakte deze dag tot een doorslaand succes.
Dit succes ligt ook wel enigszins in de ijslandse maatschappij besloten; het is een kleine
gemeenschap van 210.000 mensen, iedereen kent elkaar en de media zijn makkelijk te
mobiliseren. De enorme inflatie van meer dan 50% gedurende de twee voorafgaande jaren maakt
lagere lonen moeilijker te dragen, meer dan 50% van de getrouwde vrouwen met kleine kinderen
werkt om rond te kunnen komen. Het is een klasseloze maatschappij met gemeenschappelijke
belangen, ondanks de vele politieke partijen, vooral vanwege de pas na de 2e wereldoorlog
ingetreden verstedelijking. Bijna iedereen heeft een boerenachtergrond. Een dergelijke
 |
 |
 |
 |