De Bonte Was, VROUWENWERK, Amsterdam 1975
81
geen premie is dus een zeer subjektieve zaak en wordt ge-
bruikt om het werktempo ongelofelijk hoog te houden. Na een
week werken zei een bedrijfsschilder tegen me: 'Zo, jij bent
ook al een veteraan, hè.' Ik vroeg waarom: 'Nou, je werkt
hier toch al langer dan een week.' Dat is waarschijnlijk een
van de krachten van het bedrijf. Diskontinuiteit in het ar-
beidersbestand, waardoor solidariteit wordt bemoeilijkt.
Arbeidskrachten lopen in en uit. Om zich hiertegen te wape-
nen is er een mentaliteit ontstaan van 'uit het oog uit het
hart'. Een andere kracht van het bedrijf is, dat het veel
werkt met buitenlanders uit diverse landen, en licht geeste-
lijk gehandicapten. Het systeem werkt op anonimiteit, isole-
ring en afstomping.
DE AFDELING
Op mijn afdeling werken vier oudere vrouwen voor halve dagen,
vier zestienjarige meisjes, twee jongens en cheffin Ida. De
gezagsverhoudingen lagen er bijzonder vreemd. Het krioelt er
van de mannen die even over de afdeling lopen en als autori-
teit beschouwd willen worden. De cheffin heeft in haar funk-
tie te kampen met het feit dat ze vrouw is. Ze moet de pro-
duktie organiseren en kontroleren, maar neemt tegelijkertijd
de rol van verzorgende moeder op zich ten aanzien van de
jongeren. Als vrouw mist zij iets in haar bazenrol en dit
moet worden aangevuld door de bedrijfsleider. Als er niet
hard genoeg wordt gewerkt, neemt de cheffin geen strafmaatre-
gelen, maar dreigt met de komst van de 'baas', de heer
Oostenrijk.
Ik werk altijd 's middags, een aantal getrouwde vrouwen wer-
ken 's morgens. Het huishouden vormt dan het belangrijkste
gespreksonderwerp, met name het menu van de dag, waaruit
blijkt dat hun belevingswereld het huishouden is. Over de
ongelijke beloning hebben ze zeer uiteenlopende meningen.
Sommigen vinden dat je natuurlijk hetzelfde hoort te verdie-
nen, maar anderen vinden dat onzin 'want je verdient er toch
zo een lekker centje bij'. Dat de fabriek op deze manier aan
haar, en ons, een dubbel centje bijverdient was haar niet
duidelijk te maken. De jongens die zich in het gesprek mengen
vinden dat ze meer moeten verdienen omdat ze later een gezin
moeten onderhouden en de bioskoop voor de meisjes moeten be-
talen.
De rolverdeling tussen mannen en vrouwen wordt op onze afde-
ling in stand gehouden. Als voorstandster van de vrouwenbe-
vrijding kwam ik voor het blok te staan. Er moest een bak met
pepermunt op tafel worden gegooid en we moesten wachten tot
er een jongen kwam want dat was mannenwerk. Om deze rolverde-
ling te doorbreken pakte ik de bak. Maar toen werd er gefluis-
terd 'niet doen, elke sekonde dat wij niets hoeven te doen is
er een en dit hoeven we niet te doen'. Daar zat ook iets in
 |
 |
 |
 |