De Bonte Was, MOEDERBOEK, Amsterdam 1976, feministiese uitgeverij de Bonte Was
35
Ergens vanaf dat ik acht jaar was tot ruim dertien, nam mijn vader de
overhand in mijn opvoeding. Hij was hoofd van de school en ik ging ook
zijn avondkursussen frans, duits en engels volgen. Het feit, dat leren en
les-prestaties nu vooropstonden, net zoals vervolgens bij de jongere
broers, maakte (en dat zie ik nu eigenlijk pas), dat ik mij met sukses
kon verdedigen tegen huishoudelijke karweitjes, die mijn broers ook
niet hoefden te doen. En in het kleine diskussieklubje, dat mijn vader
leidde en waarin mijn broers, een schoolvriend en ik elke zaterdagavond
om de beurt een onderwerpje inleidden, dat we vervolgens bespraken,
bestond zoiets als ongelijkheid niet.
Als ik aan deze tijd terugdenk, bestormt mij: hoe vanzelfsprekend vond
iedereen het, dat moeder waste, kookte, naaide, verstelde, klaar zit met
de thee, voor vader en ons. Ik bedenk, dat moeder doorgaans een
dienstmeisje had uit ons dorp, maar ook hoe bewerkelijk het vroegere
huishouden was. Moeder heeft vanaf dat wij klein waren, op dokters-
advies iedere middag na het eten moeten rusten. Maar ik herinner mij de
hele dagen van jam maken in veel pannen voor een heet fornuis in de
zomer, als de aardbeien rijp waren en dat moeder daar dagen van te
voren al tegenop zag.
Eén keer in de week, op woensdagmiddag, mocht moeder alleen op
visite bij 'tante Jans en tante Maaike', twee samenwonende ongetrouw-
de zusters van de leeftijd, die moeders jong overleden moeder gehad zou
hebben. Tegen vijf uur ging moeder naar huis, soms op een drafje om
vooral vóór vader thuis te zijn, die op woensdag- en zaterdagmiddag les
gaf aan een Normaalschool, die in een ander dorp stond. Ik heb wel
geprobeerd moeder over te halen om wat langer bij de tantes te blijven,
als zij daar zo gezellig zat te babbelen, maar daar heeft zij nooit van
willen horen. 'Dit vindt vader nu eenmaal goed', zei ze 'en dat wil ik zo
houden'.
Nee, ik zag er niks in, in dat bestaan van mijn moeder en ik wilde later
beslist een ander soort leven. Ondertussen aanvaardde ik vanzelfspre-
kend, net als mijn broers, wat zij voor mij deed. Alleen vader hielp haar
uit zichzelf en prees haar vaak waar wij bij waren. Hij sprak tegen ons
over haar als het voorbeeld van een goede vrouw, met wie een man
graag getrouwd was. Tegenover de buitenwereld en ook tegenover de
kinderen stelden zij zich altijd eensgezind op, een gesloten front.
Ik wou nog schrijven: toen ik van de HBS kwam begon de ellende. Maar
bij nader inzien waren er al eerder signalen geweest Zo omstreeks mijn
twaalfde en dertiende jaar werd er bedacht dat het goed was dat ik
avondwandelingetjes maakte met mijn moeder. We babbelden hon-
derduit en daar tussendoor kreeg ik levenslesjes. Ik herinner me som-
mige waarschuwingen nog, zo stonden zij mij tegen. Ik moest dit niet
doen want. . . ik moest dat niet zeggen want. . . en dan kwamen er altijd
beangstigende reakties van de buitenwereld en het had aldoor te maken
met het feit, dat ik een meisje was en een vrouw zou worden. Ik
verzette mij in ons praten soms heftig tegen haar informatie maar die
maakte tegelijkertijd ook indruk op mij. De halve waarheid van wat zij
zei maakte mij onzeker en ook was ik in een ontvankelijke stemming
voor haar woorden door de sfeer van vertrouwelijkheid.
Toen ik mijn toelatingseksamen voor de HBS had gedaan, mocht ik naar
een VCSB-kamp voor meisjes. Ik vond het heerlijk en ik vroeg of ik
volgend jaar weer mocht gaan. Ik was dat schooljaar slecht in een vak,
vond het moeilijk. Mijn ouders beloofden, dat ik weer. naar een kamp
mocht, als ik voor dat vak een 7 haalde. Ik deed er hard mijn best op en
tenslotte had ik op het eindrapport die 7. Toen verwachtte ik dat kamp,
ik herinnerde hen aan hun belofte. Iets beloven wàs iets bij ons thuis,
mijn ouders hadden bij mijn weten altijd hun beloften gehouden. Maar
deze keer zeiden zij, dat de omstandigheden waren veranderd, dat zij
 |
 |
 |
 |