De Bonte Was, MOEDERBOEK, Amsterdam 1976, feministiese uitgeverij de Bonte Was
65
geluk. De reklame wordt door mannen gemaakt, dus het geluk van de
mannelijke konsument wordt voorgesteld met behulp van sekssymbolen
en blote juffrouwen, en dat van de vrouwelijke 'konsument' wordt
gekoppeld aan zorg voor man en kind.
Even voordat deze 'verborgen verleiding' van de vrouw ontstond is, ook
in de vorige eeuw, de zgn. 'romantiese liefde' ontstaan. Ook de roman-
tiese liefde belooft geluk aan de vrouw, met als hoofdprijs het huwelijk.
(Dat vrouwen trouwen om financieel verzorgd en geborgen te zijn, is
met het begrip 'romantiese liefde' meteen verdoezeld; was dat niet ge-
beurd dan waren wellicht al veel minder vrouwen in het huwelijk ge-
trapt). De sterke liefdesbehoefte die zich, op basis van de romantiese
liefde-ideologie en de emotionele verwaarlozing van meisjes door de
moeder in ons nestelt maakt, samen met gebrek aan andere leefmoge-
lijkheden voor vrouwen, dat wij het huwelijk instappen. Maar de man
heeft door zijn opvoeding een heel andere opvatting over liefde dan
wijzelf. En teleurgesteld wenden wij ons voor liefde tot de kinderen.
Wij houden van onze kinderen. En daarom projekteren wij onze be-
hoefte aan geluk in hen. Zij moeten dat geluk vinden. Dit oprechte
streven van ons wordt vertroebeld door schuldgevoel en monsterschap,
maar als de kinderen gelukkig zijn hoeven we onszelf niets te verwijten
en gaat dat schuldgevoel misschien wel weg. Dus streven wij met weg-
cijfering van onszelf, zo goed en zo kwaad als dat gaat, naar geluk voor
de kinderen en geven daarmee meteen het geluksstreven door aan de
volgende generatie.
Zelf hoeven we geen geluk meer. We hebben het hoofd in de schoot
gelegd, zoals zoveel vrouwen voor ons. Zo zitten we dan tussen onze
materiële welvaart, volkomen leeg van binnen. Er is geen eenheid bin-
nen in ons, we worden door mensen en - tegenstrijdige - taken uit elkaar
getrokken. Die leegte, dat rare-gebrek-aan-gevoel is wat de mannen 'ver-
vreemding' noemen, een bijverschijnsel van het kapitalisme.
Onze onsamenhangendheid en leegte schreeuwt erom gevuld te worden.
We willen liefde en aandacht en tederheid. Dus geven we liefde in de
hoop op ruil. Maar de enige die ons lege bewustzijn wil vullen is de
reklame. En zo krijgen we dan die plotselinge opwellingen van kooplust,
al dan niet in de opruiming.
Wat is geluk eigenlijk? Precies: we weten het niet. In het spraakgebruik
heet het: geluk is niet te koop, het onbereikbare geluk. En dat is precies
de bedoeling. Als we niet weten wat geluk is gaan we ongericht kopen
en van al die dingen die we kopen uitproberen of ze bijdragen aan dat
geluk. Wisten we wat geluk was, we zouden niets kopen,
Je kunt je gelukkig voelen door van een dijk of duin af te hollen of door
shag voor elkaar te draaien of eendjes te voeren met kind of kleinkind.
Maar sinds wij deze gelukkige momenten elke dag op het televisiejour-
naaI zien, juist op het moment van de afwas, wordt ons geloof erin en
ons gevoel ervoor langzaam verpest; het wordt ons steeds duidelijker
gemaakt dat van een duin hollen meer geluk inhoudt dan afwassen.
Kortom: geluk zoals het voelt wordt verpest. Want we mogen niet meer
weten hoe het voelt, ter bevordering van de konsumptie.
Dit is het bestaan van vrouwen in de welvaartsstaat van het kapitalisme.
Het kapitalisme is een van de roofzuchtigste kulturen die ooit heeft
bestaan. En door de ontwikkeling van het moderne moordtuig ook de
gewelddadigste, vooral op grote schaal. Het heeft voor het eerst in de
geschiedenis een wereldekonomie gemaakt, met de wetten waarvan ook
andere siestemen (oostblok, China) rekening moeten houden. Dankzij
de aktiviteiten en behoefte aan macht van onze kapitalistiese mannen is
de wereld dus steeds 'kleiner' geworden. Dat had van ons vrouwen
misschien niet gehoeven. Maar we hebben het niet tegengehouden en nu
kunnen we het niet meer ongedaan maken. De arme moeders staan
 |
 |
 |
 |