De Bonte Was, MOEDERBOEK, Amsterdam 1976, feministiese uitgeverij de Bonte Was
71
valente gevoel een dochter-met-een-knappe-kop te hebben die dan wel
nooit moeder zou kunnen worden, had toch haar ijdelheid gestreeld,
merkte ik achteraf. 'De freules bij de familie S. leerden ook allemaal
door, omdat ze een gestudeerde man zouden trouwen'.
Vanaf die noodlottige dag dat mijn ouders er achter kwamen dat we
verliefd waren en wel eens samen naar de bioscoop gingen, moesten
direkt de desbetreffende ouders met elkaar kennismaken. De kinderen
in kwestie werden meer aan elkaar geklonken dan ze zelf aankonden.
Mijn scholing voor het latere moederschap werd met straffere hand
aangepakt. Moederschap werd toen meteen gekoppeld aan huisvrouw
zijn, weet ik me te herinneren. Het heette te gebeuren in naam van een
goede moeder te zullen worden, maar het waren huisvrouwen-vaardig-
heden die ik moest beoefenen. Hier volgt mijn moeders repertoire: goed
kunnen naaien, verstellen, koken, schoonmaken, wassen en strijken,
met geld omgaan. Ik was in die periode zeer volgzaam in haar aanwij-
zingen. De kostganger kwam nu in huis als haar aanstaande schoonzoon.
Met veel égards werd hij behandeld. Mijn vorderingen in huishoudelijke
karweitjes werden hem met trots verteld. Mijn moeder zou iets goeds
afleveren, dat stond vast.
Ook ik moest de zeilen stoffen; de haarspeld voor de hoekjes was in-
middels ouderwets en overdreven. Wel eenmaal per maand de roeden
van de trap poetsen; eenmaal per week (vrijdags) al het kopergoed
poetsen; trap wekelijks stofzuigen en als dagelijkse taak tussen de mid-
dag alle bedden opmaken. Ik werd toen ook beter opgeleid in wat hóórt
en wat niet hoort. Haar kriterium wat hóórde ontleende ze aan de
gebruiken geleerd bij de familie S. Het waren meest tafelmanieren. Zelfs
de 'kristallen' messenleggers werden uit het dressoir gehaald. Ze lagen
daar opgesloten sinds haar huwelijksdag als geschenk van de familie S.
destijds gekregen.
Het was me als 16-jarig meisje met een schoenverkoopstersbaantje wel
duidelijk dat ik nooit een goede moeder zou worden. Ik faalde op vele
punten die mijn moeder me leerde. Dat was in 1950.
Later trouwde ik, weliswaar niet met de kostganger. Als ik het met mijn
echtgenoot had over kinderen krijgen, was hij er niet voor om ekono-
miese redenen en durfde ik het niet aan vanwege de miskleunen die te
verwachten waren. Toch wilde ik, vooral aan mijn moeder, bewijzen het
wel te kunnen.
Ik 'werd' moeder van een meisje en daarna van een jongen, met drie jaar
leeftijdsverschil. Twee miskramen kwamen er nog tussendoor. Dat was
in 1960 en 1963.
Met veel energie worstelde ik me los uit het mij opgelegde verwachtings-
patroon wat een goede moeder behoorde te zijn. Het was in die tijd, dat
ik tijdens mijn eerste zwangerschap, boekjes verslindend over hèt
moederschap een soort bewustzijn kreeg, weliswaar zeer vaag en lang-
zaam, dat het ook anders kon. De nadruk moest op andere zaken gelegd
worden. Het was me nooit geleerd en toch lokte me dat meer aan dan
de wijze lessen van mijn moeder. In die periode werd de relatie moeder-
dochter, die toch al slecht was, in feite definitief verbroken. Mijn
moeder kon het niet aanzien dat haar dochter zo met haar moeder-zijn
omsprong. Bovendien kon ze het als grootmoeder nauwelijks verwerken
dat háár kleinkind zo opgevoed en verwaarloosd werd. Het ging over
voeding, voedingstijden en het wassen van de luiers, het hebben, van
honderden rammelaars en andere speeldingetjes enz. enz. Boos zei ze
me: 'Nu je zelf moeder bent zul je begrijpen hoeveel opofferingen het
mij gekost heeft om jullie een beetje fatsoenlijk op te voeden. Je merkt
het nog wel'.
Inderdaad, in haar ijver een goede moeder te zijn, was ze nooit aan
 |
 |
 |
 |