De Bonte Was, MOEDERBOEK, Amsterdam 1976, feministiese uitgeverij de Bonte Was
82
Verzet en
verandering
Verantwoordelijkheid gedeeld
De geschiedenis van het moederschap is een geschiedenis van opge-
drongen verantwoordelijkheid. Verantwoordelijkheid voor het voeden, ver-
zorgen en opvoeden van kinderen, 24 uur per dag. Bijna iedereen is het
moederschap zoals het de laatste eeuwen gegroeid is als iets normaals
gaan beschouwen. Dat het niet normaal, niet natuurlijk is, is waarschijn-
lijk uit het voorafgaande deel van het boek duidelijk gebleken: vrouwen
zijn het moederschap in al zijn tegenstrijdigheden gaan ervaren; zij gin-
gen merken hoe hun eigen bewustzijn een bewustzijn voor de kinderen
werd, hoe iets wat zij als gemeenschappelijk tussen echtgenoot en zich-
zelf ervoeren uitgroeide tot een full-time verantwoordelijkheid voor hen
zelf. Hoe daarnaast de relatie met hun man ingeruild moest worden
tegen die met hun kinderen, hoe hun schuldgevoel hen bracht tot agres-
sie ten opzichte van de kinderen, iets waaraan in de situatie waarin ze
zaten geen eind gemaakt kon worden.
Veel vrouwen hebben in het voorafgaande al verteld wat zij in hun
situatie zijn gaan veranderen om het hoofd boven water te houden om
iets van een eigen bewustzijn, een eigen bestaan terug te veroveren.
Gebleken is dat we van de kant van de mannen niet veel inspanningen
kunnen verwachten om iets aan de ongelijke verdeling in de opvoeding
van de kinderen te veranderen. Zij zien er het belang niet van in, omdat
hun leven zich afspeelt in twee werelden, die op het werk en die thuis.
Over het algemeen wordt op de ene plek gladgestreken wat op de an-
dere plek verkreukeld is geraakt. De zucht naar een mooie carrière en
prestige op het werk, de behoefte aan verzorging en emotioneel kontakt
thuis. Geen vrouw zal in haar hoofd halen dat haar man te onthouden,
zij voelt zich zo inwisselbaar en de praktijk leert dat ze dat in de ogen
van haar man ook vaak is. En hoe kan zij hem bijbrengen dat hij het
toch eigenlijk prestige loze werk van het kinderopvoeden de plaats moet
laten innemen van een deel van zijn 'echte' werk? De maatschappij
helpt haar er niet bij. Het bedrijfsleven draait immers op full-time
rachten, die zich helemaal inzetten voor het bedrijf. Zolang mannen
daarvan niet het verneukeratieve zelf gaan inzien, hoeven wij niets van
ze te verwachten.
Kinderen hebben er alle belang bij dat er iets gaat veranderen, maar zij
hebben geen macht.
Wij vrouwen zullen het dus zelf moeten doen. Eén van de mogelijk-
heden is om geen kinderen te krijgen, ook een heel gedoe. Hebben of
krijgen we ze wel, dan moeten we inzien dat de verantwoordelijkheid
wie wij in de schoenen geschoven kregen en die we zelf vaak zo harts-
tochtelijk vasthouden, ons eigen bestaan opheft, en tegelijkertijd dat het
een schijnverantwoordelijkheid is voor een groot deel, omdat wij in
wezen niet zelf kunnen bepalen tot wat voor mensen wij onze kinderen
willen opvoeden: de school, de reklame, de televisie, bijna de hele ons
omringende wereld bepaalt hoe kinderen mensen moeten worden en op
ons eentje - in een isolement - richten wij daar weinig tegen uit. Som-
mige vrouwen hebben binnen de bestaande situatie wat ruimte voor
zichzelf weten te bemachtigen, door er bv. een tijd gewoon niet te zijn
en de verantwoordelijkheid voor de opvoeding aan anderen over te
laten. Andere maakten een soort overeenkomst met de kinderen, legden
 |
 |
 |
 |