De Bonte Was, MOEDERBOEK, Amsterdam 1976, feministiese uitgeverij de Bonte Was
93
iets dergelijks te hebben aangemoedigd.
Nu is de situatie dus veranderd: ik woon alleen met mijn kinderen, ik
werk en wat het moederschap betreft hóef ik niet zoveel meer van
mezelf: dwz. niet meer de dingen waarvan ik weet dat ik ze niet kan,
zoals altijd gezelligheid, veiligheid en harmonie uitwasemen en me ver-
antwoordelijk voelen voor iedere zielsbeweging van mijn kinderen. Het
merkwaardige is dat mijn kinderen de indruk maken alsof er een steen
van hun ziel is gerold; niet dat ze nu voortdurend gelukkig lopen te zijn,
maar ze kunnen beter ademen zonder die steen en die steen was ik.
De verandering in mijn houding is niet plotseling of snel of gemakkelijk
tot stand gekomen. Het heeft jaren geduurd: eerst een periode waarin ik
steeds passiever werd en het gevoel van mislukking, ook t.a.v. mijn kin-
deren de overhand begon te krijgen. Ik voelde me totaal machteloos er
iets aan te veranderen. Het ergste was dat ik vaak ook niet kon voelen
dat ik zoveel van ze hield als ik 'behoorde' te doen. Dan haatte ik ze
maar meer nog mezelf en voelde me een soort monster vanwege deze
'abnormale' gevoelens. Ik hield dus met verve vast aan de norm maar
zag geen kans me er nog meer aan aan te passen. De situatie benauwde
me wel, maar ik doodsbang de norm los te laten en uit de moederboot
te vallen, er niet meer bij te horen.
Toen begon ik het Vrouwenhuis te bezoeken en verzette me met hand
en tand tegen de daar gehoorde suggestie dat mijn gevoel vrij algemeen
was, in de situatie besloten lag en dat er dus iets mis was met die
situatie. Dan langzaam maar zeker de realisatie dat dat waar was en ook
voor mij gold en dat er dus geen lieve moederen aan was, maar dat er
iets heel essentieels moest gaan veranderen. Dat ga je dan proberen, heel
voorzichtig, en bij de eerste tegenslag val je terug en krijgt het gevoel
dat het allemaal niet juist is. Want je krijgt geen vanzelfsprekende goed-
keuring meer voor wat je aan het doen bent. Je krijgt agressieve reacties
en dat ben je niet gewend als je je altijd hebt proberen aan te passen. Dus
wil je weer terug rennen en dan blijkt dat dat niet meer kan. Een heel
angstig idee, maar daarna gaat het sneller en ook gemakkelijker.
Als ik zo eens over lees, wat ik tot nu toe heb geschreven, klinkt het
allemaal vrij feestelijk en misschien komt dat wel omdat ik me vandaag
lekker voel en het mooi weer is. Eén ding is in ieder geval echt feeste-
lijk: vroeger moest ik zoveel van mijn kinderen houden dat ik ze af en
toe verafschuwde. Nu heb ik het gevoel dat ik dat zelf mag uitmaken en
geeft die ontspannenheid me de kans echte persoonlijke affectie voor ze
te voelen. Wat mij betreft is dat een zeer belangrijk voordeel van het
overboord zetten van de ingebouwde, sociaal bepaalde moedermoraal:
de vrijheid om uitgaande van jezelf te bepalen wat je wel en wat je niet
voelt voor je kinderen.
MOEDER WAAR STA JE?
Je hebt een kind thuis, terwijl de ander al een tijdje het huis en zelfs de
stad uit is en je man al eerder was vertrokken. Het wordt leger en voller,
moeilijker en eenvoudiger tegelijk. Vroeger was er inderdaad weinig
ruimte in huis, in tijd, in je gevoel. Opgepropt, opeengeperst, ingedrukt.
Discipline door het werk van je man, waardoor er voortdurend vreemde
mensen in je huis kwamen en je iedere stap uit huis moest organiseren.
Alles op de minuut, streng voor de kinderen. Vaak deugde het niet.
Zorg, verantwoordelijkheid, schuldgevoel bijna permanent. Wel altijd
weten wat je te doen had, maatschappelijk functioneren, status, niet
alleen aandacht voor de kinderen. Toch trok je gevoel naar de kinderen,
andere banen raakten verstopt, een gevoel dat meestal gedrukt werd
door de verantwoordelijkheid. Af en toe uitbreken naar je hobbies,
 |
 |
 |
 |